Wpływ kultury medialnej na wychowanie

„Ten, kto panuje nad mediami, panuje nad umysłem”
Jim Morrison

Miejsce mediów we współczesnym świecie.

W naszych domach najważniejszym „domem” jest telewizor. Układ foteli, krzeseł, stołu jest taki, aby każdy domownik mógł być zwrócony w stronę telewizora. Kiedyś ludzie siedząc przy stole byli zwróceniu twarzą do siebie. Dziś telewizor w większości domach włączony jest non – stop. Ekrany widujemy wszędzie, poczynając od restauracji , kawiarni, dworców, itp. Media są naszymi oknami na świat, które dostarczają nam wiele przydatnych informacji, wiedzy czy rozrywki. Jednak oprócz pozytywnej roli należy zwrócić uwagę na zagrożenia.

Telewizja jest dziś narzędziem przemocy intelektualnej, psychicznej, której głównym środkiem jest uwodzenie. Media narzucają określony sposób percepcji świata, wartości, sposób przeżywania relacji międzyludzkich i życia.

Miejscem życia publicznego są dziś media, jest to rodzaj powietrza potrzebnego do oddychania. Elektroniczne media oplatają dziś cały świat systemem łączy, które zamieniają go w globalną wioskę. Świat staje się mniejszy, bliższy, bardziej dostępny, jednak nie oznacza to iż jest on lepszy.

Ksiądz Tomasz Halik stawia tezę, że media przejęły dziś rolę tradycyjnych religii, ponieważ oferują one symbole, interpretują świat, przedstawiają intrygujące opowieści, wpływają na sposób myślenia i zachowania ludzi, dokonują wartościowania, narzucają tematy do dyskusji. Media obejmują wszystkie dziedziny życia, które w odpowiednim opakowaniu trafiają do milionów odbiorców. Świat jawi się jako bogactwo programów, wachlarz światów, które można dowolnie wybierać i programować. I dobre jest walczenie o programy, filmy, itd., ale w samej istocie mediów leży zniekształcanie rzeczywistości. Telewizja sprawia, że człowiek staje się coraz bardziej biernym odbiorcą dając mu poczucie „dobrze zorientowanego”, jednakże w istocie spłaszcza zdolności poznawcze człowieka.

Media to także ogromne pieniądze, dlatego chodzi o to, by sprzedać jak najwięcej programów jak największej liczbie ludzi. Właścicielom mediów chodzi głównie o słupki oglądalności, dlatego wybierają to, co się lepiej sprzedaje. Często sprzedają zło, ponieważ człowiek z reguły wybiera to, co jest lekkie, zabawne, niż to, co trudne, poważne, wymagające uwagi, myślenia. Żeby przyciągnąć odbiorców trzeba zdobyć jego emocje.

Cechy kultury medialno – cyfrowej:

Globalność (kultura medialna jest dziś dominująca, zaś elementami łączącymi ludzi s a globalne marki produktów, itp.).
Dominacja kultury obrazu i zanikanie kultury słowa (obrazy działają silnie na emocje, ale to słowa rozwija myślenie. Wg badań człowiek bombardowany od najmłodszych lat obrazami cierpi coraz częściej na jakąś formę ADHD).

Fragmentaryczność, brak wizji całości, relatywizm (każdy z nas klei swój własny sens, każdy ma swoją prawdę. Jest tyle prawd, ile programów. Prawda zostaje zredukowana do opinii).

Wolność jednostki jako wartość absolutna (każdy z nas ma swój własny dekalog. Absolutyzacja ludzkiej wolności prowadzi do przekreślenia idei wychowania, które zostaje uznawane za opresję. Obowiązującym modelem staje się autokreacja).

Obowiązkowa rozrywkowość (nie ma już teraz uniwersalnych prawd i wartość, w zamian pojawiają się absurd i pustka. Bezsens istnienia należy złagodzić rozrywką, ironią, wzięciem wszystkiego w nawias. Rozrywkowość jest ucieczką od ciężaru życia, jest formą środka znieczulającego po zniknięciu wyższych aspiracji człowieka).
Erotyzacja życia (seks w popkulturowym przekazie został skutecznie wyrwany z kontekstu małżeństwa, staje się formą biologicznej czynności).
Walka i podział (media w dużym stopniu powodują brutalizację życia politycznego i społecznego).

Kultura medialna to świat bez Boga (wirtualno-globalny świat pokazywany w mediach jest światem areligijnym).

Media tworzą pozorne związki (media elektroniczne walczą o odbiorcę, dlatego wiążą ze sobą ludzi. Chodzi tu także o Internet, czyli wszelkiego rodzaju komunikatory, portale społecznościowe).

Jak kultura medialna wpływa na wychowanie?

W dzisiejszych czasach słyszy się o trudnościach w wychowaniu i szeroko pojętej edukacji, a wpływ na to ma kultura medialna. Media przyczyniają się do niszczenia podstawowego zaufania między pokoleniami.

Powracając do kultury starożytnej Grecji, jedną z podstawowych idei greckiej filozofii była paideia – czyli formowanie człowieka od najmłodszych lat wg ideału człowieka. Ideał człowieka był odczytywany przez rozum w samej ludzkiej naturze. Chrystus był ukazywany w myśli i sztuce starochrześcijańskiej jako prowadzący filozof-pasterz, który pokazuje drogę życia.

Chorobą naszych czasów staje się zdziecinnienie. Tylko dzieciom wydaje się, że nie ma żadnych granic. Świat powinien być wielkim placem zabaw. A co z takimi pojęciami jak odpowiedzialność, dyscyplina? Teraz to swego rodzaju przeżytek. Autorytetami nie są mądrzy starcy, ale celebryci, komiksowe postacie z ekranów i tabloidów.
Postmodernistyczne ideały przenikają do ministerstw oświaty, wyznaczając europejskie standardy. W dzisiejszych czasach zanikła relacja nauczyciel – uczeń, nie ma kształtowania charakteru, nikt od nas nic nie oczekuje. Oczywiście są rodzice, nauczyciele, księża, katecheci, którzy się nie poddają. Są szkoły, które nie tylko przekazują wiedzę, ale i starają się wychowywać.

Źródło: „Gość Niedzielny”, autor ks. Dr Tomasz Jakiewicz